KRİTİK 20 GÜN VE RUTİNLER

*** Bu konu UDL İlke ve Kılavuzları 6 ve 8 kapsamına girmektedir.

İnsan beyninin nasıl işlediği hakkında yapılan nörobilim araştırmaları, öğrenmenin daha iyi olabilmesi ve insanın her anlamda gelişiminin sağlanması için sürekli farklılık ve yenilik yerine rutinlere ağırlık verilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Bu araştırmalar aynı zamanda, insanların yürütücü işlevler (planlama yapma, bir işi tüm aşamaları ile yürütme, strateji geliştirme vb.) kapasitesinin çok sınırlı olduğuna işaret etmektedir. Bu nedenle UDL, öğrenme süreçlerinde, "alt düzeydeki basit becerilerin, daha az yürütücü işlev gerektirmesini sağlayacak şekilde" destekleyerek, beynin bu kapasitesini genişletmeye ve daha etkili kullanmaya dair stratejiler verir. Böylece insan, daha üst düzey beceriler için yürütücü işlevler kapasitesini kullanabilir. Rutinler oluşturmak, bunu başarmanın bir yoludur.

RUTİN NEDİR?

Berkeley Enstitüsü rutini (İngilizce “routine”), her zaman belirli bir şekilde ve düzende yapılan ve artık zihinsel yük gerektirmeden yapar hale geldiğimiz davranış veya bunlardan oluşan seri davranışlar (İngilizce “chunks”) olarak tanımlar. Örneğin diş fırçalama bir rutindir. Diş fırçasını alma, diş macununu sürme vb. gibi bu sırada yaptığımız tüm aşamalar rutin serisidir (chunk). İnsanın zaten var olan potansiyelini en üst seviyede ortaya koyabilmesi için rutinlerin hayat becerileri ve başarısı, sağlık, iyi olma hali ve akademik başarısı üzerinde inanılmaz etkileri olduğu bilimsel çalışmalarla tespit edilmiştir.

EĞİTİMDE KRİTİK 20 GÜN NEDİR?

Öğrenme sürecinin başladığı ilk ay içerisindeki hafta sonları çıkarıldığında geriye kalan günler kritik 20 gün diye adlandırılır, diğer bir söylemle bir öğrenmenin başlangıç sürecindeki ilk dört hafta. Bu, okul öncesi eğitimden lisansüstü eğitime kadar tüm eğitimcileri ilgilendiren bir konudur. Ayrıca ailede öğrenilen ve okul dışı öğrenilen her şey için öğrenmenin başladığı ilk bir ay aynı şekilde bir öneme sahiptir. Eğitimde kritik 20 gün işte bu rutinlere ayrılması gereken kritik zaman dilimini ifade eder. Bu nedenle eğitim nörobilimcileri, öğrenmenin gerçekleşmesi için eğitimin başladığı ilk ay, öncelik haline getirilmesi gereken en önemli unsurun ders rutinlerini oluşturmak ve oturtmak olduğunu söylerler.

RUTİNLER NEDEN ÖNEMLİDİR?

Birden fazla bilginin veya bir işi yaparken tamamlanması gereken adımların geçici olarak akılda tutulması işlemini kısa süreli bellek gerçekleştirir. Ancak bu belleğimizin kapasitesi çok sınırlıdır, dolayısıyla yeni bilgilere yer açmak için kısa süreli belleğimizin sürekli kendisini temizlemesi gerekir. Yürütücü işlevleri gerçekleştiren belleğimizi daha etkili kullanabilmek için bazı görevleri gereksiz yer kaplamayacak şekilde otomatikleştirerek, yani rutinler oluşturarak bilişsel yükünü azaltmalıyız ki beyin buna kullanacağı enerji ve kaynaklarını daha üst düzey beyinsel faaliyetleri yürütmek için kullanabilsin. Örneğin; her sabah yatağımızı toplama, kahvaltı yapıp yapmama vb. konular rutin olarak çözdüğümüz bir mesele değilse ve beynimiz her seferinde bunları yürütmek için devreye girmek zorunda kalırsa daha üst düzey işler için olan enerji ve alanını bu basit işlere kullanmış olacak. Bu durumda beynimizin daha üst düzey işlerini ve öğrenme süreçlerini yürütme fonksiyonu zayıflayacaktır.

Rutinler beyni öğrenmeye hazır, öğrenmeyi kalıcı ve aktarılabilir hale getirir. Değişiklik ve yenilikler ise beyni dinlenme ve rahatlama durumuna geçirir. Bu nedenle tatilde rutinlerden uzaklaşmak ne kadar gerekli ise, çalışma ve öğrenme ortamları için rutinler o denli gereklidir.

Nörobilim araştırmaları, rutinlerin özenle takibinin düşünülenin aksine sıkıcılık değil öğrenmede aktif katılımı artırdığını, nöron bağlantılarının oluşumunu ve öğrenen-öğreten ilişkisini güçlendirdiğini, sınıf yönetimini kolaylaştırdığını, öğrenmenin kalıcı hale gelmesini sağladığını ve insan davranışlarını şekillendirmede çok önemli rolü olduğunu söylemektedir. MIT’den bir grup bilim insanı rutinlerden sorumlu nöronların, bu rutinleri yaparken beyinde aktif bağlantılar kurduklarını görüntülemişlerdir. *(bk. kaynaklar)

Eğitimde rutin oluşturmak, eğitimcinin yükünü de önemli ölçüde azaltır. Bunun nedeni, rutinlerin öğrenenlerin kendi öğrenme süreçlerinde aktif, kendi öğrenmesi ile ilgili bilinçli tercihlerde bulunabilen ve süreci düzenleyebilen (learner autonomy and agency) bireyler olarak yetişmesine olan katkısıdır.

Özellikle ilk 20 okul günü konu yetiştirme kaygısına düşmeden uygulama için gereken zamanı ayırmak son derece önemlidir. Bunu yapmadığınızda zaten yıl boyu daha fazla zamanı kaybettirecek öğrenme güçlükleri ve disiplin problemleri ile karşılaşma olasılığınız artacak. Çünkü araştırmalar, insan beyninin belirsizlikte davranışlarını kontrol edemediğini, algı ve bilişsel düzeyinin zayıfladığını ve davranışlarını sağlıklı bir şekilde yönetemediğini göstermekte.

Bu konuda dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus, rutinlerin yaşa göre farklı yöntemlerle aktarılması ve mutlaka farklılıklar gözetilerek yazılı, sözlü, görsel destekli formatlarda sunulması.

EĞİTİMCİLER HANGİ RUTİNLERİ OLUŞTURMALI?

Eğitim bilimci Dr. Susanne Croasdaile de bir kısmına değinmiş olduğu eğitimcilerin oluşturması tavsiye edilen rutinlerden bazıları şunlardır:

1. Derse başlangıç ve ders sonu rutinleri: Derse başlarken yapmalarını istediğiniz belirli bir davranıştan tutun, yoklama şekliniz, hangi şekilde ihtiyaçlarını ifade edip nelere izninizin olduğu, ödev tesliminin dersin sonunda mı başında mı yapacağınız, dersin sonunda sizin ne yaptığınız ve onların ne yapmasını beklediğiniz vb.

2. Öğretme yöntemleriniz ile ilgili rutinleriniz: Nasıl konu anlatacaksınız, dersin hangi aşamasında ne tarz pekiştirme çalışmaları yapacaksınız, ödevlendirme yöntemleriniz ve beklentileriniz, not tutma, ödev kontrolü, geç ödev ve ödev yapılmaması durumundaki yatırımlarınıza dair rutinleriniz, sözlü ve yazılı değerlendirme rutinleriniz

3. İletişim ve beraber çalışma rutinleri: Konuşurken ayağa kalkmasını istiyor musunuz, karmaşa olmadan nasıl söz alabilirler, ne zaman gürültülü olmalarında sakınca yok ve ne zaman sessiz olmalarını bekliyorsunuz, ikili ve grup çalışma kurallarınız vb.

4. Düzen ile ilgili rutinleriniz: Defter ve kitap kullanımları ile ilgili beklentileriniz, oturma düzeni, wc gitme kuralları vb. ihtiyaç rutinleri, ne zaman ayağa kalkabilir ne zaman oturmaları beklenir vb.

5.Okul kuralları ve okuldaki mekanları kullanım rutinleriniz: Sınıfta tahta kullanımı, çöp tenekesi kullanımı, WC ye gitme, rehberlik servisine gitme, derse geç kalma durumunda ne yapması ve ne demesini beklersiniz vb.

6. Dersinize özel malzemelerle ilgili rutinler: Tablet kullanımı, sözlük kullanımı, eşofman giyme, derse özel malzeme ve gereç kullanımı vb.

Eğitimciler ve anne-babalar rutinleri öncelik haline getirdiklerinde, öğrenenlerin hem akademik hem kişisel gelişimlerini destekleyerek daha iyi ve kalıcı öğrenmeye giden yolları açabilirler.

Elif Büber

KAYNAKLAR

1. Berkeley Well-being Institute. (n.d.). Routine. Retrieved from https://www.berkeleywellbeing.com/routine.html

2. CAST. (2018). Universal Design for Learning Guidelines version 2.2. Retrieved from http://udlguidelines.cast.org

3. Croasdaile, S. (2023). Building Executive Function and Motivation in Middle Grades: A UDL Approach. Cast Publishing.

4. Fisher, D., & Frey, N. (2011). Engaging the Adolescent Learner: The First 20 Days Establishing Productive Group Work in the Classroom. International Reading Association.

5. Goldberg H. Growing Brains, Nurturing Minds-Neuroscience as an Educational Tool to Support Students' Development as Life-Long Learners. Brain Sci. 2022 Nov 26;12(12):1622. doi: 10.3390/brainsci12121622. PMID: 36552082; PMCID: PMC9775149.

6. Harvard University, Center on the Developing Child. (n.d.). Executive Function. Harvard University Center on the Developing Child. Retrieved from https://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/executivefunction/#:~:text=Each%20type%20of%20executive%20function,over%20short%20periods%20of%20time.

7. Martiros, N., Burgess, A. A., & Graybiel, A. M. (2018, February 8). Inversely Active Striatal Projection Neurons and Interneurons Selectively Delimit Useful Behavioral Sequences. Current Biology. https://doi.org/10.1016/j.cub.2018.01.031

8. MIT Neuroscientists Identify Neurons Responsible for Routine Habits. (n.d.). SciTechDaily. Retrieved from https://scitechdaily.com/mit-neuroscientists-identify-neurons-responsible-for-routine-habits/

9. Success by Design. (n.d.). The Importance of Classroom Routines and Procedures. Retrieved from https://www.successbydesign.com/blogs/news/importance-of-classroom-routines-and-procedures